Σε γρίφο μετατρέπεται η ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης στην Elektrifizierung με την εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία να ψάχνει τρόπους τόνωσης της αγοράς, την στιγμή που οι περισσότερες χώρες, σε αντίθεση με την Ελλάδα κόβουν τις επιδοτήσεις, ενώ προηγούνται οι ευρωεκλογές και ενδεχομένως η αλλαγή πολιτικής προς την τεχνολογική ουδετερότητα, η οποία θα εξεταστεί το 2026.
Με τη φιλοδοξία να μειωθούν γρήγορα οι εκπομπές CO2 των αυτοκινήτων και των φορτηγών, η μαζική μετάβαση στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι επιλογή – είναι απαραίτητη. Τούτου λεχθέντος, ο απλός καθορισμός φιλόδοξων στόχων ηλεκτροκίνησης χωρίς τη θέσπιση εξίσου φιλόδοξων συνθηκών για την υλοποίησή τους, δεν αποτελεί έξυπνη στρατηγική.
Η Ευρώπη πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα για να βάλει τη βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων της στη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας. Αυτό είναι ακόμη πιο επείγον με τις ευρωεκλογές προ των πυλών, στις οποίες ορισμένοι φαίνεται να διαβάζουν σημάδια ότι ο χρόνος μπορεί να γυρίσει πίσω. Αντιθέτως, έχουμε ξεπεράσει κατά πολύ το στάδιο της συζήτησης για το «αν». Αντ’ αυτού, πρέπει να δοθεί πλήρης έμφαση στο «πώς»: την απαλλαγή από τον άνθρακα στις μεταφορές και την κινητικότητα με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτύχουμε πράγματι τους κοινούς κοινωνικούς μας στόχους, επιτυγχάνοντας παράλληλα μια βιώσιμη και ρεαλιστική ισορροπία μεταξύ οικονομικών, περιβαλλοντικών και γεωπολιτικών συμφερόντων.
Πού βρισκόμαστε λοιπόν;
Σύμφωνα με την ACEA, η αυτοκινητοβιομηχανία έχει δεσμευτεί να επενδύσει πάνω από 250 δισεκατομμύρια ευρώ στην ηλεκτροκίνηση μέχρι το 2030 – περισσότερα από το ΑΕΠ πολλών κρατών μελών μαζί. Αλλά η επανάσταση της ηλεκτροκίνησης σημαίνει πολύ περισσότερα από την απλή αντικατάσταση μιας τεχνολογίας μετάδοσης κίνησης με μια άλλη, όσο βαθιά σύνθετη και μετασχηματιστική και αν είναι αυτή από βιομηχανική άποψη. Απαιτεί ένα ομαδικό άθλημα με πολλούς άλλους να παίζουν επίσης μπάλα. Και εδώ είναι που τα πράγματα δυσκολεύουν.
Μια πρόσφατη έκθεση της ACEA σχετικά με την κατάσταση των δημόσιων υποδομών φόρτισης για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην Ευρώπη αποκάλυψε εντυπωσιακά στοιχεία. Η ACEA εκτιμά την ανάγκη για 8,8 εκατομμύρια σημεία φόρτισης μέχρι το 2030. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 1,2 εκατομμύρια φορτιστές πρέπει να εγκαθίστανται κάθε χρόνο για την επίτευξη του στόχου απαλλαγής από τον άνθρακα για το 2030 – οκταπλάσιος αριθμός από αυτόν που εγκαθίσταται σήμερα (150.000) ετησίως – και αυτό σε χρόνο μηδέν όσον αφορά την αδειοδότηση και την εγκατάσταση των υποδομών.
Αν η ΕΕ θέλει σοβαρά να κάνει τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μια πρακτική πραγματικότητα για όλους τους Ευρωπαίους μέσα στην επόμενη πενταετία, η εγκατάσταση δημόσιων σημείων φόρτισης πρέπει να επιταχύνει δραματικά τους ρυθμούς της. Πολλές χώρες, ιδίως στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, υπολείπονται δραστικά. Πράγματι, σχεδόν τα δύο τρίτα των σημείων φόρτισης της ΕΕ είναι συγκεντρωμένα σε τρία μόνο κράτη μέλη που καλύπτουν περίπου το 20% της επιφάνειας της ΕΕ – τις Κάτω Χώρες, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Το άλλο ένα τρίτο όλων των φορτιστών είναι αραιά κατανεμημένο στα υπόλοιπα 24 μέλη της ΕΕ.
Η πρόκληση γίνεται ακόμη πιο έντονη στον τομέα της εφοδιαστικής από επιχείρηση σε επιχείρηση, ο οποίος βασίζεται στην απρόσκοπτη διασυνοριακή μεταφορά εμπορευμάτων. Για παράδειγμα, οι επενδύσεις των φορέων εκμετάλλευσης σε ηλεκτρικά φορτηγά για μεταφορές μεγάλων αποστάσεων αποθαρρύνονται μαζικά από τα ανεπαρκή και ακατάλληλα δίκτυα φόρτισης.
Τα εργαλεία
Παρόλα αυτά, η υποδομή είναι μόνο ένα από τα βασικά συστατικά της συνταγής για μια επιτυχημένη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση. Η Ευρώπη πρέπει επίσης να υποστηρίξει τη φιλοδοξία της με τα κατάλληλα κίνητρα για να ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους να στραφούν προς τα ηλεκτρικά οχήματα. Μια ματιά στους ταχύτερους προπομπούς EV παρέχει ένα φευγαλέο παράδειγμα του τι μπορεί να επιτευχθεί με ένα έξυπνο μείγμα πολιτικής. Μια ποικίλη σειρά εργαλείων, είτε πρόκειται για φορολογικές πιστώσεις, μειώσεις του ΦΠΑ (μεταξύ άλλων για την ηλεκτρική φόρτιση), χαμηλότερα τέλη ταξινόμησης, φθηνότερη στάθμευση και διόδια, μια ποικίλη εργαλειοθήκη πολιτικής μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη για την υιοθέτηση των ηλεκτρικών οχημάτων.
Η μετάβαση στα EV περιορίζεται επίσης από μια κατακερματισμένη εσωτερική αγορά όσον αφορά τα κίνητρα EV. Η αρμοδιότητα για τη θέσπιση κινήτρων εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος, επιδεινώνοντας τις διασυνοριακές ανισότητες και δυσχεραίνοντας την κάλυψη της διαφοράς με τις πλουσιότερες χώρες που μπορούν να αντέξουν καλύτερα την πρόσθετη πίεση στους δημόσιους προϋπολογισμούς. Ενώ ο καθορισμός στόχων απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι αναμφισβήτητα η σωστή προσέγγιση, μια ήπειρος με 27 και πλέον ασυντόνιστα συστήματα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα δυσχεράνει τη μετάβαση.
Οι λύσεις
Τέλος, οι υποδομές και τα κίνητρα θα πρέπει να συγχρονιστούν με μια ευρύτερη ολιστική βιομηχανική στρατηγική που ζητούν οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων – η οποία θα περιλαμβάνει ολόκληρο τον κύκλο ζωής των ηλεκτρικών οχημάτων, από την Ε&Α μέχρι την ανακύκλωση. Είναι γεγονός ότι η παραγωγή των EV στην Ευρώπη κοστίζει περισσότερο από τα μοντέλα με κινητήρα εσωτερικής καύσης ή τα EV που εισάγονται από περιοχές με χαμηλότερο κόστος κατασκευής. Αυτό σημαίνει ότι το πλαίσιο πολιτικής της Ευρώπης πρέπει να κάνει καλύτερη δουλειά για την προώθηση της προσιτής κατασκευής, όπως η μείωση του υψηλότερου κόστους κατασκευής και ενέργειας των μπαταριών, καθώς και η εξασφάλιση της πρόσβασης σε κρίσιμες πρώτες ύλες για την τροφοδοσία της εποχής των EV.
Η οικονομική προσιτότητα των EV αποτελεί αναμφίβολα ανησυχία τόσο για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων όσο και για τους καταναλωτές. Εξάλλου, η μετάβαση στα EV πρέπει επίσης να είναι χωρίς αποκλεισμούς και προσβάσιμη σε όλους τους Ευρωπαίους, ανεξάρτητα από την ηλικία, τα οικονομικά μέσα ή την περιοχή στην οποία ζουν. Σύντομα, η επόμενη από τη σειρά εκθέσεων «Automotive Insights» θα ασχοληθεί ακριβώς με αυτό – το ζήτημα της οικονομικής προσιτότητας των ηλεκτρικών οχημάτων.
Εν κατακλείδι, οι φιλόδοξοι στόχοι της Ευρώπης για τη μείωση των εκπομπών CO2 στις οδικές μεταφορές είναι απαραίτητοι για να γίνει πραγματικότητα η μετάβαση στα ηλεκτροκίνητα οχήματα. Ωστόσο, μια επιτυχημένη μετάβαση στα EV απαιτεί εξίσου ευρεία υποδομή, ισχυρή υποστήριξη της ζήτησης στην αγορά και ανταγωνιστικές, προσιτές συνθήκες κατασκευής στην Ευρώπη, ώστε να ταιριάζει με τις πιο ενοποιημένες στρατηγικές των ΗΠΑ και της Κίνας, που βασίζονται σε ένα πιο έξυπνο και καλύτερα συντονισμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής. Οι υψηλοί στόχοι πολιτικής πρέπει να συνοδεύονται από εξίσου τολμηρές δράσεις για την εφαρμογή.
